PC Audio Hardware
	| MAIN SITE | MNX2010 Kawai K4 | MNX2010 Atari & Audio

MNX2010 PC Audio Sites - Hardware : Inleiding Hardware Er zijn natuurlijk wat minimale eisen die je aan een audiokaart kan stellen. Maar voor deze kwaliteits eisen betaal je natuurlijk wel. Belangrijk zijn de volgende onderdelen : goede connectoren : Jack of cinch (tulp), verguld is natuurlijk beter. Digitaal in/uit voor directe digitale audio uitwisseling zonder verlies. Voor kwaliteits opnamen DSP AD/DA conversie van minimaal 24 Bits/96 KHz. Voor Home Recording : PCI met ADAT voor uitbreiding kanalen (optisch en analoog). Modules met minimaal 8 i/o moeten ADAT (leg ik verderop uit) ondersteunen (optisch en/of analoog). ADAT is uitgevonden door Alesis, zo'n 10 jaar geleden. Het is een 8 in/out standaard. De modernere versie (de optische ADAT 8 in/out) de nieuwe standaard is nu 24 bits en 96 KHz, al zijn er ook afwijkende versies. Let op; die zijn dus niet altijd compatible ! De analoge ADAT connector lijkt een beetje op een beeldscherm connector en de optische versie is precies even groot als de stereo SP-Dif versie, met verschil dat er dan 8 kanalen door gaan. Kaarten: De gewone 16 bit kaart - Kan je eigenlijk weinig eisen aan geven, misschien een surround (5.1 / 7.1) optie, of een SP-Dif i/o. Wel zijn er kaarten met extra's, zoals DSP AD/DA converting of surround emulatie, zoals met de acoustic egde serie van Philips. Ook hier heb je duidelijk kwaliteit en prijsverschillen, die behoorlijk uit elkaar kunnen lopen. Van goedkope troep tot echt iets goeds. Semi-Pro Kaarten - Gelukkig zijn er steeds meer kaarten die voor (semi) professioneel gebruik geschikt zijn. Ze ondersteunen vaak niet meer dan 2 i/o 24/96. Met evt. nog SPDIF optisch/coaxiaal en Midi. Vergulde connectoren en DSP audio converting/buffer tot 8 audio kanalen. Zijn eigenlijk de kleine broertjes van de echte pro-versies, met multi channel i/o. In verhouding zijn deze kaarten best wel prijzig te noemen, en de latency is vaak ook nog aan de hoge kant. Toch hebben we vaak met een kwaliteitsproduct te maken die de standaard 16 bit kaart vele malen overstijgt. Voor goede (analoge) opnamen een absolute must dus ! Professionele Kaarten - Hier varieert de sample rate tussen de 24/96 KHz. en de 24/192 KHz. De kaarten zijn meestal extern ondergebracht in behuizing, omdat voor de multi channels geen plaats is aan de buitenkant van de PCI kaart. Deze bevat minimaal 8 channels (gebalanceerd) i/o analoog, DA/AD converting, SP-Dif i/o, midi 1(en 2) i/o, ADAT (analoog en/of optisch), digitaal sinc, headphone, mic inputs, doorlus- en stapel mogelijkheden. Je kunt het eigenlijk bijna naar eigen voorkeur en smaak inrichten. Gebruik alleen intern met de PCI kaarten zoveel mogelijk hetzelfde systeem, dat ook de mogelijkheid bezit tot stapelen, zoals de hammerfal (RME). Professionele & Semi-professionele sound systemen. Gelukkig zijn er steeds meer kaarten die voor (semi) professioneel gebruik geschikt zijn. Zo langzamerhand wordt de PC steeds geschikter voor het (semi)professionele gebruik van geluids- mogelijkheden. In het begin mocht je blij zijn met het synchroon lopen van audio en midi, nu is het mogelijk een compleet homerecording systeem van je PC te maken tot zeker wel 36/48 kanalen audio, maar dan wel met de noodzakelijke hardware ondersteuning ! Grote harddisk opslag en hoge processor snelheid maken het mogelijk deze grote hoeveelheid aan tracks digitaal te verwerken. 8 of 16 sporen geven niet zoveel problemen, maar als je meer sporen wilt opnemen (van 16 tot 48 sporen), met ondersteuning van plugins, zoals digitale effecten en de steeds populairdere software synthesizers, dan komen de problemen met vertragingen, het stotteren van het geluid, ticks en ploks, vastlopers enz. De CPU kan de stroom data dan niet meer aan voor de daarvoor gereserveerde data-bussen. Belangrijk is dus als je met veel sporen en plugins wilt werken, dat je computer : Maximum snelheid/geheugen/opslag bezit. Maximale snelheid is momenteel zo rond de 3 Giga Bite, maximaal geheugen hangt af van het moederbord, de aantal geheugenstrips bepaalt of je kan uitbreiden tot 1.5 of 2 Gb ram. Voor opslag is het op dit moment aan te raden een harddisk niet groter dan 120 Gb/7200 toeren te nemen. Moderne moederborden kunnen 4 ATA harddisks aan 4 x 120 Gb = 480 Gb. Heb je hier niet genoeg aan, kan je altijd nog een extra PCI-IDE of Serial-ATA kaartje bij insteken. Een andere mogelijkheid is een verwisselbare harddisk (heeft mijn persoonlijke voorkeur). Er zijn zelfs setjes te koop met een houder met meerdere laatjes; heel handig ! Zorg alleen wel voor voldoende koeling; een extra koelertje achterin de houder of op de harddisk zelf is echt wel nodig, omdat te warme harddisks sneller slijten. Computer Systeem Je moet allereerst duidelijk voor ogen hebben wat je precies wilt met je systeem en wat je daar voor nodig hebt. Wil je uitbreiden, updaten of een heel nieuw systeem. Meestal kan je beter niet het allernieuwste kopen, omdat het vaak nog kinderziektes en bugs bezit. Als je een systeem wilt met maximale mogelijkheden moet het eigenlijk op de rand van de snede zijn, net niet het allernieuwste dus, en lees eerst de reviews van de producten, de voors en tegens. Audio Systemen Er bestaan diverse audio systemen die mogelijk te stapelen zijn, net als sommige soundcards. Meestal bevatten die audio systemen, net als standaard A-DAT, 8 i/o. Dus 8 / 16 / 24 / 36 / 48 enz. sporen. Van twee soorten systemen geef ik hier een kort overzicht, van het Hoontech- en RME systeem. Hoontech DSP 24 system 2000 Hoontech DSP 24 systeem 2000 C-Port is een 8 in/out AD/DA module, met uitbreidings mogelijkheden. Hoontech Dsp 2000 is een "Hoontech" systeem en helaas alleen compatible met eigen 24/96 modules. Gezien de lage prijs en de zeer hoge hardware kwaliteit is dit systeem zeer geschikt voor een semi-professioneel gebruik. De DSP 2000 wordt geleverd met een PCI kaart met een 25 Pins connector naar de C-Port. Vanaf de module is het mogelijk andere Hoontech Modules (24/96) door te lussen. Daarvoor zit er een extra connector aan de achterzijde. Voor professionele doeleinden is dit systeem echter toch niet zo geschikt, omdat het af te raden is teveel modules door te lussen, en mij is niet bekent of het mogelijk is meerdere Hoontech DSP 24 PCI kaarten in een PC naast elkaar te gebruiken. De kans is namelijk groot dat er problemen in de digitale sync (de synchronisatie) ontstaan. Ook de vertraging (latency), die bij audio kaarten zo laag mogelijk moet zijn, kan daardoor oplopen, waardoor je in/out sync problemen krijgt. Het wordt dan moeilijk iets af te spelen en tegelijk op te nemen (full duplex). Optische ADAT / RME systeem De Optische RME Audio bezit 3 x Optisch i/o voor 8 kanalen, dat is dus 24 kanalen mono i/o. Dit systeem is zeer geschikt voor een meer professioneel gebruik en uit te breiden tot 48 kanalen mono audio, of wel 24 stereo. Misschien is het wel mogelijk deze kaarten op te stapelen tot ongeveer 3 PCI kaarten. Daar dit systeem ook een apart digitale sync-connector bezit, is het goed mogelijk meerdere PC's aan elkaar te koppelen, al kan daar wel een digitale sync/interface hardware module voor nodig zijn. Ook het pakket VST Systeem link, V-Stack en VSL2020 van Steinberg ondersteunt deze functies, en is er zo ook op gericht de semi-professionele toepassingen van de PC om te zetten naar professioneel studio gebruik. Modules met optische 24/96 ADAT, die compatible zijn met het Hammerfall PCI systeem zijn zeer divers, zowel in mogelijkheden, prijs als kwaliteit. Naast de 8 i/o modules zijn er ook nog digitale mengpanelen (Yamaha) met optische ADAT ondersteuning (uitbreiding), die je in combinaties met modules kunt gebruiken. De systemen van RME ondersteunen het opstapelen van de Hammerfall PCI tot drie keer. Het is alleen de vraag of zelfs de snelste PC dit ondersteunt, want in de praktijk staan er, naast het programma waarmee je werkt, ook software effecten en instrumenten open. Kwaliteit Over het algemeen is de kwaliteit ven de modules goed, verstandig is om goed op de volgende zaken te letten : DSP ondersteuning voor AD/DA converting, standaard aansluitingen zoals ADAT, SP-Dif, en een lage latency. In de praktijk is niet iedere module betrouwbaar, wat betreft die lage latency en de software ondersteuning. Voorbeeld bij het installeren van WMD of ASIO drivers, die de module beslist sneller maakt, komen nog al te vaak problemen voor. Soms wil een update driver hier uitkomst bieden. de Prijs De prijs voor een compatible optische ADAT module varieert van 400 tot 2000 euro's/dollars : Hoontech is zo ongeveer het goedkoopst, RME een middenklasse en MOTU kan je tot de duurdere rekenen. Als je echt absoluut topkwaliteit wilt; het geluid, de software ondersteuning, grotere hoeveelheid multi channels, uitbreidings mogelijkheden, de professionaliteit en de snelheid, dan is MOTU toch wel het meest geschikt. De RME modules zijn uitgerust met vooral veel soorten aansluitingen, en dat kan als aanvulling best handig zijn. Als je in de toekomst ooit wilt uitbreiden, is de Hammerfall PCI kaart als basis een goede keus. Al laatst iets over de sample rate. Nu wordt er gewerkt aan een nieuwe 24 bits 192 KHz standaard, die op zijn beurt zal worden op gevolgd door een 32 bits/192 KHz (of een 32 bits/88.2 KHz wat ik voor stelde), al kan dat wel even duren. Maar als tussenstap zou men de 24/192 KHz als standaard kunnen nemen maar niet te lang, omdat een snelle overgang naar 32 bits geluid toch wel erg gewenst is. Het komt namelijk steeds dichter bij het analoge geluid ! ... MNX2010 Okt 2003